لکه یک تغییر رنگ ناخواسته یا علامت نامطلوب در سطح پارچه است که در اثر فعل و انفعال شیمیایی یا فیزیکی دو ماده غیر مشابه ایجاد می شوند. ایجاد لکه یکی از اتفاقات اجتناب ناپذیر در فرآِیند تولید پارچه است.

در صنعت نساجی ایجاد لکه یکی از مشکلات رایجی است که می تواند سبب ایجاد مقدار قابلی توجهی ضایعات پارچه شود. سه دلیل اصلی برای ایجاد لکه در صنعت نساجی وجود دارد که شامل دستگاه ها و ماشین آلات، مواد شیمیایی و کارگران می شود.

علاوه بر این استفاده از رنگ های غیر یکسان در طول فرآیند چاپ، توقف ماشین چاپ، ریختن جوهر و رنگ روی پارچه و ماندگاری طولانی مدت پارچه قبل از خشک شدن سبب ایجاد لکه می گردد.

انواع مختلف لکه ها :

لکه ها را بر اساس ساختار به سه دسته اصلی تقسیم می شوند :

1. لکه سطحی (Surface stain):

ابتدایی‌ترین روش تشکیل لکه، لکه های سطحی است. جایی که ماده لکه زا روی پارچه ریخته می شود و در الیاف، منافذ و سایر ساختارهای مویرگی سطح به دام می افتد.

2. لکه بینابینی Interstitial stain)) :

این لکه ها در حفره های ایجاد شده بین الیاف حضور دارند.

3. لکه مولکولی (Molecular stain):

یک لکه مولکولی با ساختار مولکولی الیاف واکنش نشان می دهد.یکی دیگر از راه های ایجاد لکه واکنش شیمیایی یا مولکولی بین مواد لکه زا و سایر مواد است.

روش های مختلفی برای حذف لکه از روی پارچه ها وجود دارد که عبارتند از:

• برس زنی (Brushing)

• شست و شوی فشاری (Flushing)

• انجماد (Pretreating)

• خیساندن (Presoaking)

• پیش تیمار (Scraping)

• خراشیدن (Freezing)

• اسفنجی کردن (Sponging)

•  کوبیدن (Tamping)

 اینکه کدام روش برای از بین بردن لکه‌ها مورد استفاده قرار گیرد به نوع لکه و نوع پارچه ای که لکه روی آن ایجاد شده بستگی دارد . برای مثال نمی توان از روش خراشیدن برای لکه های ایجاد شده روی پارچه های ظریف استفاده کرد.

حنانه سفیددشتی

کارشناس تحقیق و توسعه شرکت زیست روانکار پویا